مفسران قرن سوممفسران قرن سوم به مفسران شیعه و اهل سنت در قرن سوم هجری قمری اطلاق می‌شود. ۱ - مفسران شیعی قرن سوماسامی عده‌ای از مفسران شیعی قرن سوم هجری به این شرح است: ۱. اسماعیل سکونی (زنده تا ۲۰۳ ق) از راویان احادیث امام صادق علیه‌السّلام که کتب فراوانی از جمله کتاب ثواب القرآن به وی نسبت داده شده است؛ ۲. یونس بن عبدالرحمان اسدی (م ۲۰۸ق) فردی موثق و جلیل القدر و از اصحاب خاص امام هفتم و هشتم علیهما السلام؛ ۳. یحیی بن زیاد اقطع بن عبدالله بن مروان دیلمی معروف به فراء (م۲۰۸ق). وی همراه حسین بن علی بن حسین مثلث در فاجعه فخ حضور داشت و دستش قطع شد؛ از این رو، وی را اقطع گفته‌اند؛ ۴. حافظ عبدالرزاق همام نافع حمیری یمنی صنعانی (م۲۱۱ ق) که شیخ طوسی او را در شمار اصحاب و یاران امام صادق علیه‌السّلام آورده است؛ ۵. ابو محمد سهل بن عبدالله شوشتری (م ۲۷۳ یا ۲۸۳ ق) که قبر وی در شوشتر زیارتگاه است؛ ۶. ابواسحاق ثقفی، از زعمای شیعه در کوفه که ابتدا زیدی بود و سپس به مذهب امامیه هدایت شد؛ ۷. ابن دکین شیعی (شهادت ۲۱۹ ق) از استادان مسلم و بخاری؛ ۸. ابن فضال کبیر (م۲۲۴ق) که ابتدا فطحی مذهب بود؛ ولی بعد توبه کرد و به امامیه گرایید؛ ۹. فضل بن شاذان نیشابوری (م۲۶۰ق) از فقها و متکلمان و دارای عظمت و شانی ویژه نزد امامیه است. از او تالیفاتی فراوان برجا مانده است که تعداد آن‌ها به ۱۸۰ جلد می‌رسد؛ ۱۰. احمد بن محمد بن خالد برقی (م۲۷۴ یا۲۸۰ ق). نجاشی ۹۳ جلد از کتب وی را در المحاسن نقل کرده است. ۲ - مفسران قرن سوم اهلسنتاما از مفسران اهل سنت در این قرن می‌توان به عبدالرزاق بن همام صنعانی (م ۲۱۱ ق) صاحب تفسیرالقرآن، قاسم بن خلیل (م ۲۳۴ ق) صاحب تفسیرالقرآن، و هود بن محکم هواری (م ۲۸۰ق) صاحب تفسیر کتاب الله العزیز از فرقه خوارج ، اشاره کرد. [۱]
شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۷۱.
[۲]
صدرحاج سیدجوادی، احمد، دائرة المعارف تشیع، ص۴۸۳.
[۳]
عقیقی بخشایشی، عبد الرحیم، طبقات مفسران شیعه، ج۱، ص ۴۵۱-۴۵۵.
[۴]
عمیدزنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیرقرآن، ص۶۰.
[۵]
جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص ۵۹-۶۱.
۳ - عناوین مرتبطتفاسیر قرن سوم قمری . ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله«مفسران قرن سوم». |